Tình trạng tiến thoái lưỡng nan đối với các trường tiểu học ở nông thôn
Với sự phát triển kinh tế không ngừng và đô thị hóa, giáo dục nông thôn cũng đang phải đối mặt với những khó khăn khác nhau. Các lớp học nông thôn cũng có số lượng học sinh dần suy giảm.
Trước hết, các trường tiểu học ở nông thôn có số lượng học sinh giảm.
Theo số liệu do Bộ Giáo dục công bố, năm 2020 cả nước có 158.000 trường tiểu học, giảm 2.169 trường so với năm trước, trong đó trường tiểu học ở thành thị tăng 746 trường và trường tiểu học ở nông thôn giảm 2.915 trường.
Tương tự, số lượng tuyển sinh nông thôn giảm đáng kể, trong khi số lượng học sinh thành thị tăng nhẹ. Năm 2020, tuyển sinh tiểu học ở thành thị là 7,589 triệu, tăng 1,8% và tuyển sinh tiểu học ở nông thôn là 10,492 triệu, giảm 6,6%.
Các trường tiểu học nông thôn, nơi được cho là nơi quan trọng để thực hiện giáo dục nông thôn, tiếp tục phải đối mặt với tình trạng suy giảm, “cơn sóng giảm biên chế” ở các trường tiểu học nông thôn đang tăng nhanh và lan rộng khắp cả nước, và một số trường quy mô nhỏ ở nông thôn đã xuất hiện.
Thứ hai, có sự mâu thuẫn về cơ cấu trong đội ngũ giáo viên nông thôn.
Giảm số trường không có nghĩa là giảm khối lượng công việc của giáo viên. Tổ chức U Lai Charity đã từng đến thăm trường tiểu học Shuiyin ở thị trấn Shizi, huyện Yanjin, Vân Nam, mặc dù chỉ có 87 học sinh ở 6 khối lớp nhưng số lượng giáo viên tương đối ít – 6 giáo viên chính quy, 2 giáo viên dạy thay, và 6 lớp học.
Điều nghiêm trọng hơn là do điều kiện ở quê còn nhiều khó khăn nên tình trạng thiếu giáo viên kéo dài, số giáo viên dạy chuyên môn như âm nhạc, mỹ thuật lại càng hiếm. Do hạn chế về số lượng giáo viên, giáo viên trước hết phải đáp ứng việc mở các môn học như ngôn ngữ và toán học, còn các môn học như âm nhạc, mỹ thuật, tiếng Anh không thể tiến hành bình thường.
Một điểm nữa cũng rất quan trọng, đó là giáo dục gia đình đang thiếu trầm trọng.
Một bộ phận lớn cha mẹ ra ngoài làm việc, con cái thiếu người để chia sẻ, quan niệm giáo dục còn tương đối lạc hậu, khó tạo được bầu không khí giáo dục tốt trong gia đình cho con cái. Điều này rất dễ gây ra các rào cản xã hội, các vấn đề tâm lý như chán học và các vấn đề khác ở trẻ.
Lối thoát mới nào cho Giáo dục nông thôn?
Chúng tôi đã thấy một “khả năng mới”, dựa vào công nghệ thông tin, để tạo ra các lớp học đôi giáo viên chất lượng cao.
Lớp học hai giáo viên là lớp học do một giáo viên trực tuyến cùng với một giáo viên đứng trực tiếp ở lớp cùng nhau thực hiện. Bằng cách tích hợp các nguồn giáo viên chất lượng cao ở các thành phố, các trường nông thôn yếu kém, có thể thực hiện các khóa học âm nhạc, nghệ thuật, tiếng Anh và các môn học khác một cách thường xuyên.
Dự án “Ba lớp học”, thông qua việc huy động giáo viên của thị trấn, đã giới thiệu các khóa học chất lượng cao đến các ngôi làng vùng sâu vùng xa với sự trợ giúp của lớp học trực tuyến ClassIn, cung cấp các khóa học âm nhạc và nghệ thuật chất lượng cao cho trẻ em nông thôn.
Khác với các dự án giáo dục tình nguyện khác, các giáo viên tình nguyện trong dự án “Ba lớp học” đều đến từ các giáo viên trường cấp huyện, thị trấn, có hiểu biết tương đối tốt về trường lớp và học sinh, giúp ích cho việc thực hiện giáo dục nông thôn dựa vào văn hóa bản địa. Đặc biệt là âm nhạc, nghệ thuật, các khóa học trong lớp có tác dụng quảng bá rất tốt.
Giáo viên nông thôn là cơ sở để nâng cao và là lực lượng chủ yếu để phát triển chất lượng giáo dục nông thôn.
“Ý kiến của Bộ Giáo dục và 6 ban ngành về tăng cường xây dựng đội ngũ giáo viên nông thôn trong thời kỳ mới” ban hành năm 2020 nêu rõ, cần “hướng giáo viên bám trụ ở nông thôn, là lực lượng để hiện đại hóa giáo dục nông thôn.”
Ngoài một loạt các khoản đầu tư đào tạo từ trên xuống như đào tạo cấp quốc gia, đào tạo cấp tỉnh và đào tạo thành phố do Bộ Giáo dục thực hiện, các tổ chức phúc lợi công cung cấp đào tạo cho giáo viên nông thôn dựa trên nhu cầu, bao gồm đào tạo ngoại tuyến tập trung ngắn hạn và đào tạo ngoại tuyến bình thường hóa dài hạn, đồng thời giúp nâng cao chất lượng giáo dục nông thôn.
>>> Xem thêm bài viết khác tại đây: Liệu những quy định về nền công nghệ giáo dục của Trung Quốc có đang cản trở những nỗ lực đổi mới?
Để đối phó với vấn đề giáo dục gia đình, một số tổ chức phúc lợi công cộng đã tạo ra các khóa học trực tuyến và ngoại tuyến.
Gia đình, với tư cách là địa điểm chính trong quá trình phát triển xã hội của trẻ em, có vai trò quan trọng đối với sự trưởng thành của trẻ em, thậm chí ảnh hưởng đến sự phát triển cả đời của trẻ em.
Có một số lượng lớn trẻ em bị bỏ lại ở nông thôn nước ta, theo thống kê của “Báo cáo phát triển dân số di cư Trung Quốc 2017”, khoảng 95% trẻ em bị bỏ lại phía sau được ông bà nuôi dưỡng và giáo dục ở độ tuổi trung bình của người giám hộ là 58,2 tuổi và hơn 70% người giám hộ có trình độ học vấn từ tiểu học trở xuống.
Nhà trường nông thôn, với tư cách là xương sống của giáo dục nông thôn, đảm nhận nhiệm vụ hướng dẫn các gia đình nông thôn trong giáo dục. Cung cấp cho giáo viên nông thôn các khóa đào tạo liên quan đến giáo dục gia đình để giúp họ có được những ý tưởng và kinh nghiệm trong hợp tác giữa nhà trường và giáo dục gia đình, điều này sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục gia đình nông thôn.
Các tổ chức phúc lợi công cộng do U Lai Public Welfare đại diện giới thiệu các khóa đào tạo giáo dục gia đình cho các trường học nông thôn thông qua sự kết hợp giữa phương pháp trực tuyến và ngoại tuyến, đào tạo giáo viên địa phương trở thành giảng viên giáo dục gia đình, sau đó thúc đẩy phụ huynh địa phương tìm hiểu và giải quyết các vấn đề về sự phát triển của trẻ em kịp thời, tháo gỡ những khó khăn, bỡ ngỡ và nâng cao khả năng giáo dục gia đình của các bậc cha mẹ ở nông thôn.
Tạo sự khác biệt trong các lớp học công cộng
Trường tiểu học Baima nằm ở phía tây bắc của huyện Huachi, cách chính quyền thị trấn 11 km. Có 25 học sinh và 7 giáo viên, trong đó có 2 giáo viên đăng bài đặc biệt. Do ở xa, nhiều người trong thôn đi làm ăn nên các cháu hầu hết đều bị bỏ lại và được ông bà ngoại chăm sóc. Đồng thời, phụ huynh kỳ vọng cao vào con em, tin tưởng nhà trường, sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường đã đảm bảo tỷ lệ nhập học trên địa bàn khá cao.
Nhưng năng lực môn học thôi là chưa đủ, Chủ tịch Guo tích cực thúc đẩy triết lý điều hành trường học “hướng tới con người, phát triển toàn diện” trong trường, thực hành giáo dục chất lượng, thực hiện mô hình giảng dạy lớp học nhỏ, thực hiện giáo dục đạo đức xanh , và kết hợp nhiều hoạt động địa phương khác nhau.
Chẳng hạn như lao động, thể thao vui nhộn, v.v., để rèn luyện thói quen tốt cho học sinh, đồng thời tích cực hỗ trợ phát triển dự án “Ba lớp học”, để đạt được tỷ lệ chia sẻ cao với nguồn giáo dục chất lượng, thực sự giúp trẻ phát triển toàn diện.
Dự án phúc lợi công cộng “Ba lớp học” được giảng dạy trực tuyến bởi các giáo viên chuyên nghiệp từ các trường học trong quận, những giáo viên này cũng lớn lên từ cơ sở và hiểu biết nhiều hơn về trẻ em nông thôn. Đồng thời, các giáo viên hỗ trợ đã phối hợp chặt chẽ với các giáo viên trợ lý của trường tiểu học trong làng, điều này cũng đảm bảo cho khóa học diễn ra suôn sẻ.
Trong lớp học trực tuyến, các giáo viên nổi tiếng chia sẻ, thông qua sự hỗ trợ và quan sát của các giáo viên hỗ trợ, các trợ giảng cũng đã học được hình thức tổ chức lớp học và phương pháp giảng dạy, trình độ giảng dạy cũng được nâng cao.
Thầy giáo Hu tốt nghiệp Đại học Sư phạm Thiên Tân chuyên ngành mỹ thuật và có ba năm kinh nghiệm giảng dạy tại các trường tiểu học ở nông thôn. Vì thiếu giáo viên chuyên nghiệp ở các trường tiểu học nông thôn nên sau khi vào trường tiểu học thực nghiệm quận, anh đã tự nguyện đăng ký dự án hỗ trợ dạy học “Ba phòng học”, anh đã tham gia hoạt động hỗ trợ dạy học trong hai năm học và giúp đỡ các em học sinh hai trường tiểu học nông thôn với chuyên ngành của mình.
“Nền tảng hội họa của học sinh tiểu học nông thôn rất yếu, trình độ năng lực của học sinh lớp năm, lớp sáu tương đương với học sinh lớp một, lớp hai của quận. Từ bố cục cơ bản nhất hay những đường trang trí, hãy dạy chúng từng chút một như cách phối màu, chỉ cần dạy cẩn thận, chúng sẽ tiến bộ vượt bậc.”
“Tôi nhớ có một tiết học yêu cầu học sinh diễn lại câu chuyện hồ ly giả hổ. Trước khi vào lớp, tôi nghĩ các em có thể sẽ không đứng lên hợp tác với mình, nhưng tôi đã rất ngạc nhiên trong suốt buổi học- Tôi thấy họ đều xúc động, ai cũng có vai trò của mình, họ rất hợp với tôi, tôi rất cảm động”.
“Ngoài việc chuẩn bị giáo trình, tôi sẽ lắp thêm một camera bên ngoài trong lớp, hướng nó vào bảng vẽ của mình và minh họa trực quan cho học sinh. Nếu là dạy nhiều lớp, tôi sẽ cho học sinh lớp năm và lớp sáu làm ba chiều, một và hai Học sinh lớp 1 làm trên giấy phẳng nên có thể dạy theo các cấp độ khác nhau ”.
Thông qua các hoạt động hỗ trợ giảng dạy trực tuyến, ngoài việc nhận được sự yêu mến của các em, thầy Hu còn nâng cao được khả năng giảng dạy của mình, đặc biệt với sự giúp đỡ của tổ chức phúc lợi công cộng U Lai, nguồn tài liệu giảng dạy trực tuyến ngày càng phong phú.
Cô Li, giáo viên trường tiểu học Baima ở huyện Huachi
Các trường tiểu học nông thôn ở vùng sâu, vùng xa thiếu giáo viên và nhiều giáo viên không muốn đi vì điều kiện sống khó khăn. Cô giáo Li tốt nghiệp trường tiểu học Baima vào năm 2015, sau đó trở lại trường tiểu học Baima để giảng dạy vào năm 2022.
Hầu hết giáo viên ở các trường tiểu học nông thôn đều là giáo viên dạy các môn phổ thông, cô Li tuy tốt nghiệp chuyên ngành mỹ thuật nhưng lại phụ trách môn tiếng Trung khối lớp 3 của trường, đồng thời làm trợ giảng cho dự án “Ba lớp học” và tổ chức cho tất cả học sinh trong trường tham gia các lớp học nghệ thuật. Cô giáo Li quen thuộc với hoàn cảnh của từng học sinh trong lớp, theo ý kiến của cô ấy, trẻ em nông thôn rất đơn giản và có phẩm chất tốt.
“Lớp mỹ thuật của cô Hồ, mỗi tiết học đều có thể mang đến cho học sinh sự tươi mới khác nhau. Không khí lớp học rất tốt, hầu như không cần duy trì trật tự. Học sinh rất chăm chú lắng nghe.”
Ví dụ, trong lớp chủ đề kẹo diều hâu, cần chuẩn bị cho học sinh những vật liệu như tăm, bùn màu, bìa cứng màu, nhưng nhà trường không có, nên cô giáo Lý đã dùng một cây chổi mảnh thay cho tăm xỉa răng, và mua bùn màu, thẻ màu, bìa hồ sơ văn phòng được thay bằng giấy màu để đảm bảo sự lớp học diễn ra suôn sẻ.
“Mỗi đứa trẻ đều có chuyên môn riêng và chúng ta phải tôn trọng sự phát triển toàn diện của trẻ.” Lớp học nghệ thuật của thầy Hu đã mang lại sự khai sáng mới mẻ cho bọn trẻ và mở rộng tầm nhìn của chúng.
>>> Đọc thêm bài viết gốc tại đây: 两个人的堂课同样精彩 —— 教育公益促进乡村教育发展 – Lớp phúc lợi công cộng thúc đẩy sự phát triển của giáo dục nông thôn
